Wyszukaj w serwisie:


odkurzacze centralne
wnętrza

budowa

wokół domu

znajdź nas na facebook

Ewolucja elewacji

3 Sierpnia 2011
Coraz większe zrozumienie dla kwestii estetyki własnego domu i coraz bardziej powszechna świadomość, że jest on elementem wspólnego dla wszystkich krajobrazu sprawiają, że obecnie inwestorzy większą wagę przywiązują do starannego wykończenia elewacji budynków. Dlatego rzadszym widokiem są budynki oddane do użytku i zamieszkiwane nawet przez kilka kolejnych pokoleń – a mimo to nadal nie otynkowane, z surowymi ścianami z gazobetonu czy z rozbiórkowej cegły. Oprócz wzrostu świadomości estetycznej, zanikanie tego zjawiska wiąże się także z innymi czynnikami, takimi jak  coraz większa dostępność nowoczesnych i atrakcyjnych wizualnie materiałów czy technologii wykończeniowych, rosnące ceny energii, skłaniające inwestorów do jak najszybszego zabezpieczania budynków przed stosunkowo niewielkimi nawet stratami ciepła – najlepiej już od razu na etapie budowy.

Badania prowadzone w warunkach klimatu umiarkowanego wykazują, iż prawie 40% strat cieplnych w budynkach mieszkalnych to ciepło wypromieniowywane przez ściany zewnętrzne. Nawet najprostsze zabezpieczenie ścian budynków murowanych zwykłym tynkiem pozwala zmniejszyć te straty o kilkanaście procent.

Tynki zwykłe i niezwykłe
Najstarszą i nadal najpopularniejszą metodą wykańczania elewacji jest kładzenie tynków, w ostatnich latach coraz częściej już nie tylko białych czy kremowych, ale barwionych na wiele różnych kolorów i odcieni, które można dobierać zależnie od gustu i intencji projektanta do każdego praktycznie stylu domu czy lokalnej tradycji dekoracyjnej. Oczywiście poza względami estetycznymi, przy wyborze tynku należy kierować się także kwestiami technicznymi i technologicznymi. W Polsce nadal często stosowane są tradycyjne tynki cementowo-wapienne, które sprawdzają się dobrze na powierzchni ścian murowanych w technologii tradycyjnej. Są one kładzione w trzech warstwach (obrzutka, narzut i gładź) o łącznej miąższości dochodzącej nawet do 2 cm. Dzięki temu mają dobre właściwości izolacyjne, zarówno termiczne, jak i akustyczne. Zmieniając proporcje składników w tynku cementowo-wapiennym, można regulować jego paroprzepuszczalność i odporność na zawilgocenia – tynki z większą zawartością cementu mogą służyć do zabezpieczania przez wodą np. ścian fundamentowych czy piwnicznych. Odmianą tego rodzaju tynków są tynki polimerowo-mineralne, które dzięki dodatkowi polimerów w masie mają nieco mniejszą sztywność po związaniu, pozwalającą lepiej przenosić naprężenia termiczne i unikać powstawania pęknięć.  Jeszcze bardziej elastyczne, a przy tym wytrzymalsze mechanicznie są tynki akrylowe, jednak zawarte w nich żywice akrylowe wpływają na ich bardzo niską paroprzepuszczalność. Z kolei tynki silikatowe, zawierające potasowe szkło wodne, zachowują wysoki współczynnik dyfuzyjności pary wodnej, a do tego są wysoce odporne na korozję biologiczną (porastanie mchem, rozwój roślin czy glonów w  mikropęknięciach itp.), wadą ich jest natomiast wyższa cena. Zdecydowanie najdroższe są tynki silikonowe, mające w składzie żywicę silikonową; trzeba jednak przyznać, że są warte swojej ceny – wykończona nimi elewacja jest elastyczna, paroprzepuszczalna, odporna na korozję biologiczną, uszkodzenia mechaniczne i zabrudzenia, a przy tym można ją stosować na powierzchniach praktycznie każdego rodzaju. Wszystkie odmiany tynków oparte na substancjach syntetycznych zalicza się do tynków cienkowarstwowych, gdyż nakłada się je na ściany w warstwie o grubości najczęściej zaledwie 5÷8 mm.

Tynki sprzedawane są w postaci suchych mas do rozrobienia wodą lub gotowych mas półpłynnych, przy czym w tej pierwszej odmianie najczęściej spotykane są tynki tradycyjne, zaś w tej drugiej – cienkowarstwowe. Tynki gotowe są znacznie łatwiejsze w użyciu, natomiast suche umożliwiają osobom bardziej zaawansowanym w sztuce budowlanej takie dobieranie składników, by optymalnie dostosować tynk do swoich indywidualnych potrzeb, np. do pokrywania ścian z różnego materiału, o różnej fakturze, różnej orientacji wobec słońca, w różnym stopniu narażonych na zabrudzenia, uszkodzenia itp. Szczególną uwagę należy przy tym zwracać na ilość i jakość wody stosowanej do rozrabiania masy.

Tynki tradycyjne oferowane są najczęściej w barwie białej lub kremowej, jednak bardziej wybrednym odbiorcom producenci i dystrybutorzy oferują bardzo szeroką paletę barw farb elewacyjnych, którymi można pokrywać tynki nadając im praktycznie dowolną barwę. Farby te, odpowiednio dobrane do rodzaju tynku, można stosować dopiero po całkowitym jego wyschnięciu, co trwa na ogół kilka tygodni. Na rynku dostępne są też różnego rodzaju tynki barwione w masie, zarówno jako gotowe, jak i sporządzane na placu budowy poprzez dodanie specjalnego barwnika.

„Niepotrzebna” ścianka
Inną metodą wykańczania elewacji budynków jest obmurowanie ich ściankami elewacyjnymi, które stanowią zewnętrzną warstwę w typowych dla współczesnych domów mieszkalnych ścianach wielowarstwowych. Ściany takie złożone są w tej odmianie z warstwy nośnej (konstrukcyjnej), warstwy ocieplającej (najczęściej styropianu lub wełny mineralnej), szczeliny wentyalcyjnej oraz właśnie ze ścianki elewacyjnej. Nie przenosi ona na ogół żadnych obciążeń, a jej praktyczne zadania ograniczają się do ładnego wyglądania i – w pewnym stopniu – do osłony izolacji budynku przed uszkodzeniami mechanicznymi czy zawilgoceniem. Z tego też powodu, w epoce wiecznych niedoborów materiałów budowlanych, ścianki elewacyjne stosowane były niezwykle rzadko i uznawane za kosztowną fanaberię. Dziś, gdy w zamyśle większości inwestorów dom ma być nie mniej ładny niż tani i praktyczny, ścianki elewacyjne widuje się coraz częściej.
Materiałem najchętniej stosowanym do murowania ścian elewacyjnych jest cegła klinkierowa, wykonana z glinek o specjalnym składzie chemicznym, wypalanych w bardzo wysokich temperaturach. Technologia ta pozwala na uzyskanie cegieł nie tylko wytrzymałych, ale i niezwykle atrakcyjnych wizualnie – oferowanych najczęściej w różnych odcieniach czerwieni i brązu (ale także w innych kolorach, m.in. białym, żółtym, a nawet szafirowym), w różnych kształtach i o pięknej, szkliwionej powierzchni. Oprócz wysokich walorów estetycznych, cegły z klinkieru charakteryzują się też wysoką odpornością na wahania temperatur, a także zapewniają dobrą izolację akustyczną i termiczną. Wadą ich jest natomiast niestety wysoka cena, skłaniająca wielu inwestorów i projektantów do stosowania klinkierowych ścian elewacyjnych tylko na najbardziej reprezentacyjnych fasadach budynków lub też do plastycznego akcentowania formy elewacji wykończonej poza tym w inny sposób (np. tynkiem). Ograniczenie to można w pewnym stopniu obejść stosując mniej kosztowne materiały zastępcze, np. cegły licowe wykonane z tradycyjnej ceramiki, a pokryte klinkierem tylko od strony „dekoracyjnej”. Innym wyjściem jest zastosowanie cegieł silikatowych, wykonywanych z wapna i piasku prasowanego w specjalnych formach z dodatkiem wody i ewentualnie wybranych barwników. Cegły takie są mniej trwałe od klinkierowych i pozbawione ich szlachetnego wyglądu (choć temu ostatniemu można w pewnym stopniu zaradzić, pokrywając je farbą elewacyjną). Zaletą ich jest natomiast stosunkowo niska cena, co sprawia że w sprzyjających warunkach można użyć tego samego materiału do murowania ścian nośnych i ścianki elewacyjnej.

Budowa ścianek elewacyjnych wymaga użycia specjalnej zaprawy – dostępnej w handlu, ale możliwej też do samodzielnego wykonania przez osoby z pewnym doświadczeniem budowlanym – umożliwiającej jednoczesne murowanie i spoinowanie, co pozwala zachować estetyczny wygląd elewacji. Ścianki elewacyjne z cegieł powinno się przy tym kotwić do ściany nośnej, przy czym rodzaj i ilość zakotwień, jak też wielkość odstępów między nimi, zależą od nośności konstrukcji i masy materiału, z jakiego wykonuje się elewację.

Płytki zamiast cegieł
Rozwiązaniem znacznie tańszym od murowania ścianek elewacyjnych jest pokrycie fasady domu płytkami elewacyjnymi, na zasadach podobnych do kładzenia płytek ceramicznych w łazienkach czy kuchniach. Płytki elewacyjne nie zapewniają wprawdzie tak dobrej izolacji jak ściana z pełnych cegieł, jednak nie to jest w końcu ich podstawowym zadaniem; skądinąd przy prawidłowym wykonaniu wewnętrznych warstw ściany, nie jest to wada zbyt dokuczliwa. W praktyce najczęściej stosowane są płytki ceramiczne, zwykle klinkierowe. Posiadają one wszystkie wymienione wcześniej zalety cegły klinkierowej, a także niestety podobną wadę w postaci stosunkowo wysokiej ceny. Klinkierowe płytki elewacyjne dostępne są w wielu różnych kształtach i fakturach, przy czym szczególnie popularne są płytki płaskie i elementy narożne o wymiarach typowych dla cegieł, co pozwala inwestorowi łatwo stworzyć wrażenie, że ściana zewnętrzna wykonana jest z „prawdziwych” cegieł klinkierowych.

Pokrywając elewację budynku płytkami ceramicznymi, podobnie jak przy murowaniu ścianki z cegieł klinkierowych, należy pamiętać o tym, że poszczególne partie ceramiki nawet tego samego wzoru mogą dość znacznie różnić się od siebie barwą i fakturą, w zależności od partii produkcyjnej. Dlatego też najlepiej jest wykorzystywać równomiernie płytki lub cegły z kilku palet jednocześnie, unikając w ten sposób tworzenia się na elewacji wielkoformatowych „plam” złożonych z elementów o różnym wyglądzie.

Podobnie jak w przypadku ścian elewacyjnych, popularnym i tańszym materiałem od płytek klinkierowych są płytki silikatowe, wykonane w tej samej technologii co cegły z tego samego materiału. Dostępne są one w różnych barwach lub też mogą być malowane farbami elewacyjnymi. Warto pamiętać, że ze względu na dużą nasiąkliwość, wskazane jest impregnowanie elementów silikatowych odpowiednim środkiem hydrofobowym. Oprócz tych dwóch najczęściej spotykanych rodzajów płytek elewacyjnych, sporą popularnością cieszą się płytki kamienne, przy czym tradycyjnie stosowany do tego celu drogi i ciężki kamień naturalny (najczęściej granit, wapień lub piaskowiec) w ostatnich latach coraz częściej zastępowany jest kamieniem syntetycznym. Sztuczny kamień jest w istocie mieszanką zmielonych minerałów z żywicami syntetycznymi; dzięki temu przy zachowaniu podobnego wyglądu i wytrzymałości co naturalny (pod warunkiem podobnego zaimpregnowania preparatami silikonowymi) jest on od niego lżejszy i tańszy. Ze względu na dużą masę okładzin kamiennych, rzadko stosuje się je do pokrywania całej elewacji (najczęściej takie rozwiązania stosowane są na terenach górskich lub skalistych, w celu zharmonizowania architektury budynku z otoczeniem), poprzestając na ogół na zastosowaniu kamiennej okładziny cokołu budynku i jego wybranych elementów dekoracyjnych.
Doskonałą imitację wymienionych wyżej płytek mogą stanowić betonowe płytki elwacyjne. Wykonywane są one z  naturalnych skaładników na bazie cementu i piasku. Tak otrzymany produkt jest bardzo wytrzymały na  uszkodzenia mechaniczne, mróz, wilgoć, a także promieniowanie UV. Przy tym betonowe płytki barwione odpowiednimi barwnikami, często ręcznie formowane, na pierwszy rzut oka są nie do odróżnienia od wszelkiego rodzaju naturalnych płyt kamiennych czy wyrobów z klinkieru.
Jednym z nowszych trendów w dziedzinie płytek elewacyjnych są  elastyczne płytki żywiczne, wykonywane z żywic syntetycznych wzmocnionych włóknem szklanym, oferowane w różnych barwach i kształtach. Nie jest to jeszcze materiał tak  wszechstronny jak tradycyjne płytki elewacyjne, tym niemniej mała masa płytek syntetycznych i ich duża odporność na wszelkie uszkodzenia i korozje oraz elastyczność umożliwiająca pokrywanie powierzchni w kształcie łuków  sprawiają, iż zainteresowanie nimi inwestorów jest coraz większe.
Płytki elewacyjne przytwierdzać można do ścian wykończonych tynkiem tradycyjnym, betonem zwykłym lub komórkowym. Planując położenie płytek na elewacji nowo wznoszonego domu, należy odczekać z rozpoczęciem robót co najmniej kilkanaście tygodni po ukończeniu budowy, ponieważ odkształcenia ścian powstałe w trakcie osiadania budynku oraz wiązania betonu mogłyby spowodować pękanie i odpadanie okładziny. Z tego samego powodu należy starannie dobierać zaprawę klejową do mocowania płytek, która powinna być nie tylko trwała i mrozoodporna, ale również przenosić naprężenia wynikłe z odkształcania się płytek pod wpływem zmian temperatury. Najlepiej kierować się w tym względzie wskazówkami producentów zarówno płytek, jak i zaprawy. Podczas kładzenia płytek należy też koniecznie pamiętać o pozostawianiu szczelin dylatacyjnych wokół powierzchni o wielkości ok. 12÷16 m2.

Na sucho
Praktyczną i stosunkowo niedrogą alternatywą dla wszystkich wymienionych dotąd systemów wykańczania elewacji budynków są okładziny montowane na sucho, czyli przytwierdzane na specjalnych rusztach do zewnętrznej powierzchni ściany lub mocowane do niej za pomocą zakotwień rozporowych. Elewacje tego rodzaju mają wiele zalet, poczynając na polepszeniu izolacyjności ścian budynku, poprzez możliwość stosowania ich na ścianach bez konieczności renowacji ich powierzchni (skuwania tynków, wyrównywania powierzchni itp.), aż po łatwość wymiany pojedynczych paneli elewacyjnych w razie konieczności. Poza tym montaż paneli elewacyjnych jest szybki i łatwy, można go również prowadzić w praktycznie każdych warunkach atmosferycznych.
Najpopularniejszą na świecie i w Polsce elewacją tego rodzaju jest tzw. siding czyli pokrycie ściany panelowymi okładzinami z PVC, często zaopatrzonymi w dodatkową warstwę ocieplającą. Panele winylowe, najczęściej formowane w powierzchnie faliste, dostępne są w wielu kształtach i barwach, choć w praktyce największą popularnością cieszą się kolory biały oraz ciemnobrązowy, imitujący barwę drewna. Siding jest rozwiązaniem wyjątkowo tanim i praktycznym, jednak u osób o bardziej wysublimowanych gustach estetycznych dom pokryty plastikiem może budzić mieszane uczucia. Dlatego też producenci i dystrybutorzy oferują szereg innych rozwiązań w tym zakresie. Dość dużą popularnością cieszą się panele elewacyjne tworzywowo-kamienne – jak sama nazwa wskazuje, są to elementy wykonane z tworzywa sztucznego, w którego warstwę powierzchniową wtopiony jest sztuczny lub nawet naturalny kamień. Okładzina taka jest niewiele cięższa od całkowicie syntetycznej, a znacznie od niej ładniejsza. Osobom szczególnie wrażliwym na jakość materiałów okładzinowych można też zaproponować okładziny kamienne, betonowe (w tym również pokryte sztucznym kamieniem), włóknowo-cementowe lub ceramiczne, o właściwościach podobnych do opisywanych powyżej elementów z tych samych materiałów; są one jednak na razie stosunkowo mało popularne na naszym rynku. Materiałem jeszcze bardziej tradycyjnym, acz drogim i trudnym w konserwacji jest drewno – mocowane na ruszcie belki, deski lub profile fasadowe (najlepiej dębowe, bukowe lub wykonane z drewna egzotycznego), po odpowiednim zaimpregnowaniu i ewentualnie polakierowaniu, są stosunkowo odporne na wpływy atmosferyczne, zapewniając przy tym szczególnie pożądane efekty estetyczne, zwłaszcza w przypadku domów w styku tradycyjnym czy rustykalnym.
Okładziny wszystkich tych odmian montuje się najczęściej na ruszcie wykonanym z drewna impregnowanego, a czasami ze stali lub aluminium (te są odporniejsze na korozję, ale zarazem znacznie droższe). Niektórzy dystrybutorzy paneli elewacyjnych oferują zarazem specjalnie dostosowane do nich rodzaje rusztów. Ruszty są montowane do ścian za pomocą kołków rozporowych, śrub lub specjalnych gwoździ; niektóre odmiany paneli można też mocować kotwami bezpośrednio do elewacji, niwelując ewentualne nierówności za pomocą specjalnych podkładek o klinów montażowych.

Jedną z najważniejszych zalet paneli elewacyjnych mocowanych na sucho jest łatwość ich konserwacji – zazwyczaj wystarcza zwykłe umycie ich powierzchni stosownymi do materiału środkami czyszczącymi lub nawet zmycie wodą pod ciśnieniem. W przypadku trwałego zabrudzenia powierzchni lub jej uszkodzenia mechanicznego można natomiast szybko i bez kłopotu zdemontować panel i zastąpić go nowym. Dlatego też najlepiej jest od razu przy zakupie paneli elewacyjnych zamówić na zapas kilka dodatkowych, o powierzchni co najmniej ok. 10% przeznaczonej do pokrycia elewacji.
 
Fot. Wienerberger
Autor: Zbigniew Górecki
Artykuł opublikowany w nr 4-5/2009 [28-29] dwumiesicznika Pomysł na dom



Galeria:


powrót


Odwiedzono: 6303 razy
Opublikowano przez: Pomysł na dom
Data publikacji: 3 Sierpnia 2011

Podziel się    



Bruk Bet








podobne artykuły oferta eksperta






freshweb.pl | NetSoftware
2024 © Wszelkie prawa zastrzeżone stat4u